Η Φινλανδία και η Σουηδία παλεύουν με τα οφέλη της ένταξης στο ΝΑΤΟ

ΕγώΤο 1961, καθώς ο Ψυχρός Πόλεμος έφτανε στο απόγειό του, ο Φινλανδός υπουργός Εξωτερικών και πρώην Πρωθυπουργός Rolf Torngren προσπάθησε να εξηγήσει την πολιτική ουδετερότητας της χώρας του στον υπόλοιπο κόσμο. «Για ορισμένους», αναγνώρισε, «η ύπαρξη ενός ανεξάρτητου ουδέτερου κράτους, μιας δυτικής δημοκρατίας, δίπλα στη Σοβιετική Ένωση, που διατηρεί την ελευθερία της σε φιλία, όχι σε πείσμα, με τον ισχυρό γείτονά της φαίνεται από μόνη της παράδοξο. .»

Πενήντα χρόνια μετά, η φινλανδική ουδετερότητα αμφισβητείται ξανά, αλλά αυτή τη φορά από τους ίδιους τους Φινλανδούς. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία προκάλεσε μια άνευ προηγουμένου μετατόπιση της κοινής γνώμης στη Φινλανδία και τη γείτονά της, τη μακροχρόνια ουδέτερη Σουηδία. Ωστόσο, ακόμη και όταν οι προσπάθειες για την επιδίωξη της ένταξης συγκεντρώνονται, το παράδοξο που περιέγραψε ο Torngren συνεχίζεται: η ίδια η διαδικασία αναζήτησης της προστασίας του ΝΑΤΟ μπορεί να κλιμακώσει τον κίνδυνο που αντιμετωπίζουν αυτές οι σκανδιναβικές χώρες.

«Για πρώτη φορά, η πλειοψηφία του πληθυσμού της Φινλανδίας δηλώνει ότι είναι υπέρ της ένταξης στο ΝΑΤΟ», είπε ο Φινλανδός υπουργός Εξωτερικών Pekka Haavisto στο TIME σε τηλεφωνική συνέντευξη στις 12 Μαρτίου. «Και φυσικά έχει γίνει προφανές ότι τα πολιτικά κόμματα έχουν ξεκινήσει τις συζητήσεις τους σχετικά με την κατάσταση ασφάλειας και πώς αυτή επηρεάζει τη θέση της Φινλανδίας σε σχέση με το ΝΑΤΟ. Άρα η πολιτική διαδικασία έχει ξεκινήσει».

Ως σύνορο μεταξύ Ανατολής και Δύσης, η ουδετερότητα της Φινλανδίας χρονολογείται από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1948, υπέγραψε μια συνθήκη με τη Μόσχα, στην οποία υποσχέθηκε να ενταχθεί ούτε στο ΝΑΤΟ ούτε στο Σοβιετικό Σύμφωνο της Βαρσοβίας. Αν και ξεκίνησε τη δεκαετία του 1970 να ενισχύει τις συμμαχίες με τη Δύση και εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 1995, η υποστήριξη για ένταξη στο ΝΑΤΟ, μέχρι πολύ πρόσφατα, παρέμεινε κάτω από 30%περίπου το ίδιο με τη Σουηδία.

Διαβάστε περισσότερα: Η Ουκρανία χρειάζεται περισσότερη στρατιωτική βοήθεια από το ΝΑΤΟ

Αυτό το ποσοστό άρχισε να αυξάνεται νωρίτερα φέτος, καθώς οι ρωσικές απειλές για την Ουκρανία, συνοδευόμενες από δυνητικά ύποπτη δραστηριότητα γύρω από τη Βαλτική Θάλασσα (drones που πετούν τη νύχτα πάνω από ευαίσθητες τοποθεσίες μέσα και γύρω από τη Στοκχόλμη, ένα ρωσικό φορτίο αεροπλάνο που έκανε μια απροσδόκητη παράκαμψη στη νότια Φινλανδία) αυξήθηκε. Αλλά αυτό που ήταν μια σταθερή άνοδος μετατράπηκε σε ένα απόλυτο άλμα με την εισβολή στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου. Δημοσκοπήσεις που διεξήχθησαν από εφημερίδες σε κάθε χώρα λίγες μέρες μετά το ξέσπασμα του πολέμου έθεσαν την υποστήριξη για ένταξη σε μια ιστορική 51% στη Σουηδία και 53% στη Φινλανδία.

Στη Φινλανδία η αλλαγή της κοινής γνώμης συνοδεύτηκε από λαϊκές προσπάθειες. Δύο ξεχωριστές πρωτοβουλίες πολιτών —η μία που ζητά δημοψήφισμα για το ΝΑΤΟ, η άλλη καλεί τον Πρόεδρο και άλλες αρχές να υποβάλουν πρόταση για ένταξη στο Κοινοβούλιο— έχουν συγκεντρώσει η καθεμία τις απαραίτητες 50.000 υπογραφές για να ενεργοποιηθεί η εξέτασή τους στο νομοθετικό σώμα. Η συζήτηση αναμένεται να ξεκινήσει την επόμενη εβδομάδα.

Ο Matti Muukkonen, καθηγητής νομικής στο Πανεπιστήμιο της Ανατολικής Φινλανδίας, είναι ένας από τους συντάκτες της δεύτερης πρωτοβουλίας. Αν και εδώ και καιρό ήταν υπέρ της ένταξης της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, αυτός και οι συνάδελφοί του υπέβαλαν την πρωτοβουλία στις 3 Μαρτίου επειδή η εισβολή στην Ουκρανία είχε, κατά την άποψή τους, αυξήσει δραστικά τον επείγοντα χαρακτήρα της ένταξης. «Η Ρωσία εργάζεται αδίστακτα για να δημιουργήσει ένα απόθεμα μεταξύ της και του ΝΑΤΟ», λέει. «Για να συνεχίσει να απολαμβάνει τα θεμελιώδη και ανθρώπινα δικαιώματα στο μέλλον, η Φινλανδία πρέπει να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να διαφυλάξει την κυριαρχία μας».

Επειδή μοιράζεται σύνορα 800 μιλίων και μακρά και περίπλοκη ιστορία με τη Ρωσία (η Φινλανδία ήταν μέρος της ρωσικής αυτοκρατορίας από το 1808 έως το 1917 και έχασε έδαφος από τη Σοβιετική Ένωση στον Χειμερινό Πόλεμο του 1939-40), η χώρα είναι σε επιφυλακή για την πιθανή απειλή που θέτει ο ισχυρός γείτονάς της στα ανατολικά. «Η Ρωσία δεν βλέπει τα πράγματα σε μια χώρα τη φορά», λέει ο Mika Aaltola, διευθυντής του Φινλανδικού Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων. «Χρησιμοποιούν την Ουκρανία για να δείξουν τη δύναμή τους, ίσως προσπαθώντας να «σοκάρουν και δέος» σε περιφερειακό επίπεδο, έτσι ώστε όλοι στην περιοχή να καταλάβουν ότι αν δεν είναι εξασφαλισμένη η ρωσική ασφάλεια, δεν είναι εξασφαλισμένη η ασφάλεια κανενός».

Η εκπρόσωπος του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα φάνηκε να ενισχύει αυτό το μήνυμα ρητά προς τις δύο σκανδιναβικές χώρες την επομένη της εισβολής στην Ουκρανία. «Είναι προφανές», είπε στο ενημέρωση Τύπου στη Μόσχα. «Ότι εάν η Φινλανδία και η Σουηδία ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, το οποίο είναι πρώτα απ’ όλα στρατιωτικός οργανισμός, θα έχει σοβαρές στρατιωτικοπολιτικές συνέπειες, που θα απαιτούσαν αντίποινα από τη Ρωσική Ομοσπονδία». Η δήλωσή της έχει επαναληφθεί έκτοτε από άλλους στο υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι η Ρωσία συμπεριφέρεται ήδη επιθετικά στην περιοχή. Την ημέρα που ξεκίνησε η δεύτερη πρωτοβουλία πολιτών, οι μεγαλύτερες τράπεζες της Φινλανδίας έγιναν στόχος μιας μαζικής επίθεσης DDoS. Επειδή οι Φινλανδοί χρησιμοποιούν γενικά τις τραπεζικές τους ταυτότητες για ψηφιακές υπηρεσίες (όπως η υπογραφή της αναφοράς), ορισμένοι ειδικοί θεώρησαν την επίθεση ως απόπειρα αποκλεισμού της πρωτοβουλίας. Και στις 16 Μαρτίου η ρωσική πρεσβεία στη Φινλανδία κάλεσε τους Ρώσους εκεί να αναφέρουν «περιπτώσεις παραβίασης δικαιωμάτων, διακρίσεων και υποκίνησης μίσους κατά πολιτών της Ρωσικής Ομοσπονδίας και φυσικών ομιλητών της ρωσικής γλώσσας στο προξενικό τμήμα της πρεσβείας μέσω email», ακριβώς τα ίδια επινοημένα περιστατικά που χρησιμοποιούνται για να δικαιολογήσουν την εισβολή στην Ουκρανία. Οι Φινλανδοί αξιωματούχοι ανησυχούν επίσης ότι η Λευκορωσία, σύμμαχος της Ρωσίας, μπορεί να σχεδιάζει να πλημμυρίσει τα σύνορά της με μετανάστες, μια τακτική που εφαρμόζεται το περασμένο καλοκαίρι, όταν η χώρα κάλεσε και επέτρεψε σε δεκάδες χιλιάδες μετανάστες, κυρίως από το Ιρακινό Κουρδιστάν, να περάσουν τα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δημιούργησε κρίση.

Διαβάστε περισσότερα: Ένας Ουκρανός φωτογράφος τεκμηριώνει την εισβολή στη χώρα του

Αυτού του είδους τα γεγονότα έπεισαν τον Muukkonen και άλλους υποστηρικτές του ΝΑΤΟ ότι η Φινλανδία πρέπει να δράσει γρήγορα, γι’ αυτό και ο ίδιος και οι συν-συγγραφείς της πρωτοβουλίας θέλουν η κυβέρνηση να προτείνει ένταξη, αντί να περιμένει δημοψήφισμα. Αλλά εκτός από το αντιληπτό επείγον της κατάστασης, βλέπουν επίσης την τρέχουσα στιγμή ως πραγματικά πιο ασφαλή. «Η Ρωσία είναι βαθιά στη λάσπη της Ουκρανίας», λέει. «Έχει συγκεντρώσει μεγάλο μέρος των δυνάμεών της εκεί, οπότε θα ήταν σχεδόν η καλύτερη στιγμή για να ενταχθεί σε αυτή την κατάσταση».

Και τα δύο Σουηδικά και φινλανδικός Οι κυβερνήσεις έχουν στείλει αποστολές όπλων στην Ουκρανία και αύξησαν τη συνεργασία τους με το ΝΑΤΟ, αλλά ακολουθούν μια σαφώς πιο μετρημένη προσέγγιση στο ζήτημα της πραγματικής ένταξης. Παρόλο που η πρωθυπουργός Sanne Marin έχει δείξει τον εαυτό της πιο ανοιχτό στη διερεύνηση του ζητήματος της ένταξης από τη Σουηδή ομόλογό της, Magdalena Andersson (η οποία την περασμένη εβδομάδα απέρριψε την προοπτική, υποστηρίζοντας ότι η αίτηση της Σουηδίας θα «αποσταθεροποιήσει περαιτέρω την κατάσταση»), ωστόσο προειδοποίησε ότι η συζήτηση θα ήταν «ενδελεχή» και ούτε αυτή ούτε ο Πρόεδρος Sauli Niinisto έχουν εκφράσει ακόμη τη γνώμη τους για το ποιο πιστεύουν ότι θα πρέπει να είναι το αποτέλεσμα.

Σε ό,τι αφορά τον υπουργό Εξωτερικών, τονίζει ότι έχει προηγούμενο ένα άλλο θέμα. «Προς το παρόν, νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό να επικεντρωθούμε αποκλειστικά στην επίλυση του πολέμου στην Ουκρανία», λέει ο Haavisto. «Αυτό ήταν το μήνυμά μας προς τους εταίρους μας στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. ότι πρέπει να επικεντρωθούμε στα βήματα για να σταματήσει αυτός ο πολύ άδικος πόλεμος εναντίον της Ουκρανίας και του ουκρανικού πληθυσμού. Όσο για το τι συμβαίνει τώρα στη Σουηδία και τη Φινλανδία, αυτό είναι ένα μακροπρόθεσμο θέμα που απαιτεί περισσότερη ανάλυση και περισσότερη συζήτηση».

Αλλά αν οι σημερινοί ηγέτες στη Σουηδία και τη Φινλανδία είναι προσεκτικοί σχετικά με πιθανή ένταξη, δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για τους πρώην ηγέτες τους. Ο πρώην πρωθυπουργός της Σουηδίας Carl Bildt, υποστηρίζει στο α Washington Post Op-Ed, «Δεν υπάρχει τρόπος επιστροφής σε ένα παρελθόν ψευδαισθησιακής ουδετερότητας. Η επιλογή τώρα είναι ανάμεσα στο να παραμείνουμε σε ένα ελαφρώς αβέβαιο ενδιάμεσο ή να αναγνωρίσουμε μια νέα πραγματικότητα και να κάνουμε το βήμα προς την πλήρη ένταξη».

Ο πρώην πρωθυπουργός της Φινλανδίας, Αλεξάντερ Στουμπ, χαιρέτησε το editorial με λίγη αντιπαλότητα. «Αγαπητέ Carl Bildt», έγραψε στο Twitter, «νομίζω ότι είσαι πολύ συντηρητικός στο FIN. Το τρένο μας έφυγε από τον σταθμό, η διαδικασία βρίσκεται σε κίνηση και ο τερματικός σταθμός βρίσκεται στο αρχηγείο @NATO. Αυτή τη φορά, η Φινλανδία δείχνει τον δρόμο».

Επικοινωνήστε μαζί μας στο letters@time.com.